چرا اریک برن نام "تحلیل تبادلی" (Transactional Analysis) را برای روش خود انتخاب کرد؟

چرا اریک برن نام "تحلیل تبادلی" (Transactional Analysis) را برای روش خود انتخاب کرد؟

اریک برن، روان‌پزشک و نظریه‌پرداز مشهور، در دهه ۱۹۵۰ میلادی روشی نوین برای درک و تحلیل رفتار انسان معرفی کرد که به آن "تحلیل تبادلی" (Transactional Analysis) یا تحلیل رفتار متقابل گفته می‌شود. این روش به سرعت در حوزه روان‌شناسی محبوب شد و همچنان به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند در درک رفتار و روابط انسانی شناخته می‌شود. اما چرا برن نام "تحلیل تبادلی" (Transactional Analysis) را برای روش خود انتخاب کرد؟ و چرا واژه "تبادل" (Transaction) را به کار برد؟

1. واژه "تبادل" (Transaction) و مفهوم مبادله متقابل (Reciprocal Exchange)

واژه "تبادل" (Transaction) در تحلیل تبادلی (Transactional Analysis) به معنای یک فرآیند متقابل و دوسویه (Reciprocal or Mutual) است که بین دو یا چند نفر رخ می‌دهد. برن از این واژه استفاده کرد تا بر اهمیت مبادله و بده‌بستان (Exchange) در ارتباطات انسانی تأکید کند. این تبادل (Transaction) می‌تواند شامل پیام‌های کلامی (Verbal Messages)، رفتارها (Behaviors)، یا حتی اشاره‌های غیرکلامی (Non-verbal Cues) باشد. در واقع، هر بار که فردی پیام یا رفتاری از خود نشان می‌دهد، یک تبادل (Transaction) شکل می‌گیرد. سپس طرف مقابل به این تبادل پاسخ می‌دهد و این چرخه به عنوان واحد پایه‌ایِ درک و تحلیل روابط انسانی در نظر گرفته می‌شود. برن معتقد بود که این تبادلات (Transactions) نقشی حیاتی در شکل‌گیری و تداوم روابط انسانی ایفا می‌کنند.

2. فرآیند ساختاریافته و هدفمند تبادل (Transaction)

یکی از دلایل اصلی استفاده از واژه "تبادل" (Transaction) به جای "تعامل" (Interaction) یا "ارتباط" (Communication)، این بود که برن می‌خواست بر ساختارمند بودن و هدفمند بودن این فرآیند تأکید کند. هر تبادل (Transaction)، بر خلاف یک تعامل ساده (Simple Interaction)، دارای ساختار مشخصی است: ابتدا یک محرک (Stimulus) از سوی یکی از طرفین ارسال می‌شود (مثلاً جمله‌ای گفته می‌شود یا حرکتی انجام می‌گیرد) و سپس طرف مقابل به آن پاسخ می‌دهد. این ساختار به تحلیل‌گر (Analyst) اجازه می‌دهد تا دقیق‌تر و عمیق‌تر به بررسی این روابط بپردازد. برن معتقد بود که در هر تبادل (Transaction)، افراد نقش‌های خاصس را ایفا می‌کنند و این نقش‌ها بر مبنای انتظارات و تجربیات قبلی‌شان شکل می‌گیرد.

3. قراردادهای روانی و اجتماعی (Psychological and Social Contracts)

واژه "تبادل" (Transaction) همچنین به مفهوم قراردادهای روانی و اجتماعی (Psychological and Social Contracts) اشاره دارد که برن به آن‌ها توجه ویژه‌ای داشت. هر تبادل (Transaction) می‌تواند به عنوان یک نوع قرارداد کوچک (Small Contract) بین افراد در نظر گرفته شود؛ به این معنا که هر فرد انتظارات خاصی از دیگری دارد و براساس این انتظارات، رفتار می‌کند. این قراردادها (Contracts) می‌توانند آگاهانه (Conscious) یا ناخودآگاه (Unconscious) باشند و نقش مهمی در تعاملات روزمره ایفا کنند. برن بر این باور بود که تحلیل این قراردادها  می‌تواند به درک عمیق‌تری از رفتارهای افراد و دلایل پشت پرده آن‌ها منجر شود.

4. تأثیر اقتصاد و جامعه‌شناسی بر انتخاب واژه "تبادل" (Transaction)

برن در انتخاب واژه "تبادل" (Transaction) از حوزه‌های مختلفی همچون اقتصاد (Economics) و جامعه‌شناسی (Sociology) نیز الهام گرفت. در این حوزه‌ها، تبادل (Transaction) به معنای معامله یا مبادله‌ای (Exchange) است که ارزش‌ها (Values)، نقش‌ها (Roles) و انتظارات طرفین (Expectations) را شامل می‌شود. برن با استفاده از این واژه قصد داشت تا دیدگاهی ساختاریافته و منطقی (Structured and Logical Perspective) به روابط انسانی ارائه دهد، به گونه‌ای که هر تبادل (Transaction) به عنوان یک واحد مستقل و قابل تحلیل (Independent and Analyzable Unit) در نظر گرفته شود. این رویکرد به تحلیل‌گر کمک می‌کند تا بتواند رفتارها و ارتباطات پیچیده انسانی را به شکلی ساده‌تر و قابل فهم‌تر تحلیل کند.

جمع‌بندی

انتخاب نام "تحلیل تبادلی" (Transactional Analysis) برای روش اریک برن یک تصمیم دقیق و آگاهانه بود که به خوبی مفاهیم کلیدی این نظریه را منعکس می‌کند. استفاده از واژه "تبادل" (Transaction) به جای "تعامل" (Interaction) یا "ارتباط" (Communication) به این دلیل بود که برن می‌خواست بر ساختارمند بودن (Structured Nature)، هدفمندی (Purposefulness)، و اهمیت قراردادهای روانی و اجتماعی (Psychological and Social Contracts) در ارتباطات انسانی تأکید کند. تحلیل تبادلی (Transactional Analysis) همچنان به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند درک و تحلیل رفتارهای انسانی شناخته می‌شود و این نام به خوبی فلسفه و رویکرد اریک برن را در خود جای داده است.